ORADA NELER OLUYOR?

ORADA NELER OLUYOR?

Orada neler oluyor acaba? Kapının kapalı olması her zaman arkasında ne olduğu ile ilgili merak uyandırır. Üstelik sizin için değerli olan biri bu kapının ardında ve durumu kötüyse bu merak endişeyi doğurabilir. İleri teknik ve medikal donanıma sahip yoğun bakımlarda tedaviler, uygulama süreçleri nasıl işlemektedir? Hasta yakını olarak nasıl bilgilenebilirsiniz ve tedavi sürecine olumlu katkıda bulunabilir misiniz?

Tıbbi süreçlerde bilgi alışverişinde uyumsuzluk varlığı hekim-hasta yakını iletişiminde olumsuzluklar yaratabilmektedir. Hasta yakını hiç bilmediği bir konuda hastası için onay verecek kadar bilgili olma ihtiyacı içindedir ve en güncel internet bilgileri ile aklında fırtınalar estiren sorulara yanıt alamaz. Çünkü tıpta ‘hastalık yok, hasta vardır’. Özellikle yoğun bakım hastası çok özeldir. Her hastanın mevcut durumu hastalığın farklı evrelerinde olabilir, kişisel ve genetik özellikleri farklıdır ve bu nedenle tedavi planları çeşitlidir. Bilgi alışverişindeki uyum ile  hastanın yoğun bakım öncesi geçmiş öyküsünün tıbbi ekibe eksiksiz ve doğru aktarılmasının tedavi sürecine olumlu katkısı olacaktır.

YOĞUN BAKIM NEDİR?

Yoğun bakıma hangi hastalar kabul edilir, tedavi ve bakım nasıl olur? Acil servise getirilen, özellikli ameliyatlardan sonra veya servis takibinde iken hayati fonksiyonları riskli olan hastalar ve 112 aracılığıyla yer aranan hastalar yoğun bakım ünitelerine kabul edilirler. Yoğun bakımda tedavi iki yönlüdür. Öncelikli tedavi hastanın temel yaşam fonksiyonlarının sürdürülmesine yönelik ‘destek tedavidir’. Bunlar hastanın nefes alması, kalbinin düzgün çalışması, beslenmesi gibi tedavilerdir. Yoğun bakımların donanımı buna göre özel yapılandırılmıştır. Solunum cihazları, ilaçları damar yolundan verirken kullanılan cihazlar, yaşamsal fonksiyonların izlendiği monitörler, beslenme uygulamaları için pompalar mevcuttur. Diğer tedavi ise hastanın hayati fonksiyonlarını dahi tehdit eden asıl probleme yöneliktir. Bu problem bazen hastanın varolan (kronik) bir hastalığının alevlenmesi (KOAH gibi), bazen ani (akut) oluşan bir durum (Kalp krizi gibi) olabilir. Asıl probleme yönelik tedavide yoğun bakım hekimi tedavi yaklaşımlarını yönetir. Örneğin trafik kazası nedeni ile yoğun bakıma kabul edilen hastanın kafaiçi kanaması  için beyin cerrahi , karın içi yaralanma için genel cerrahi, kol-bacak kırıkları için ortopedi branş hekimlerin tedavi sürecine hızla dahil olması sağlanır. Ani gelişen ve hastayı hayati riske sokan sara nöbeti nöroloji hekimi tarafından önerilen tedavi eklenerek birlikte sürdürülür. Nefes darlığında göğüs hastalıkları, kalp yetmezliğinde kardiyoloji desteği alınabilir. Yoğun bakım hekimi tüm bu süreçlerin uyumlu yürümesinden de sorumludur.

YOĞUN BAKIM VE HASTA YAKINI

Hasta yakını hastasını ne zaman görebilir? Yoğun bakımda hemşirelik bakım hizmetleri hastaya özel olarak yürütülmektedir. Hasta mahremiyeti çoğunlukla perdelerle korunur, olası enfeksiyon riskini en aza indirmek için ek önlemler alınır, hasta tedavi ve muayeneleri için hasta başında yoğun saatler geçirilir. Hasta yakını tüm bunların yapılmadığı tedavi sürecini aksatmayacak en uygun zamanda hastasını görebilir. Bunun için yoğun bakımda tedavi saatlerinin ve hasta bakımlarının yapılmadığı bir zaman aralığı ayarlanarak hasta ziyareti sağlanır. Ancak acil bir durum geliştiğinde aynı saatte ziyaret gerçekleşemeyebilir.

Hasta yakını nasıl bilgilendirilir? Hastanın tüm süreçlerine hakim olan kişi yoğun bakımın sorumlu hekimidir. Eksiksiz bilgi onun tarafından verilir. Hastanın mevcut durumu, tedavi için planlananlar, olası riskler hasta yakınına anlatılır. Farklı branştan hekimlerin tedavilerine yönelik bilgilendirmeler gereğinde diğer hekimler tarafından yapılır. Çeşitli yapılacak uygulamalara ait bilgi verilmesi sonrası hasta yakınından yazılı onay alınır, onayın verilmediğinde bilgilendirildiği ve tedavi yöntemini red ettiğine dair yine imza alınır. Hasta yakını hayatı tehdit eden acil uygulamalar dışında tedavi ve uygulama süreçlerinin tümü hakkında bilgilendirilir. Bu bilgilendirme yüzyüze yapıldığı gibi gereğinde telefon aracılığı ile de yapılabilir. Hasta yakınının sürekli hastanede olması zorunlu değildir. Onam istenen durumlarda muhakkak bilgi ve yazılı onay için iletişime geçilecektir.

Hastalar yoğun bakımdan üç şekilde ayrılır: şifa ile servise çıkabilir, bakım hastası olarak çıkabilir veya tedavilere yanıt vermeyerek vefat edebilir. Bunlar içinde hasta yakınının tedavide katkısının gerektiği durum hastasının bakım hastası haline gelmesidir. Tedavi süreçlerinde bazen geçici olarak uygulanan trakeostomi ve gastrostomi bakım hastası için kalıcı olarak uygulanır. Örneğin; kronik seyirli nörolojik hastalıklarda hastalığın süreci içinde solunum kaslarını çalıştıramadığı, yutma fonksiyonunu gerçekleştiremediği bir döneme gelebilir. Bu durumda hastanın nefes borusuna bir delik açılabilir (trakeostomi), uygulanan kanül ile ev tipi solunum cihazında solunumunun devam ettirilmesi, yine karın üzerinden endoskopi ile açılan delik (perkütan endoskopik gastrostomi ‘PEG’) yardımı ile beslenme tüpü aracılı beslenmesinin sürdürülmesi sağlanır. Mevcut  tedavilerine ek bu uygulamalar ile evde (evde sağlık hizmetlerinin yardımı ile) ya da bir sağlık merkezinde hastanın bakımının devamına uygun koşullar oluşturulur.

Yoğun bakım sürecinde yolunuzu aydınlatması dileği ile, sağlıcakla kalın…

Uzm. Dr. Gökçe AKMAN KÖSE

Anadolu Ereğli Hastanesi

Anestezi ve Reanimasyon Uzmanı